Tại phiên thảo luận về tình hình ngân sách,ĐềxuấtnângcấphaituyếnđườngsắtkếtnốivớiTrungQuốtiếng gà gáy đầu tư công tại Quốc hội sáng 2/11, đại biểu Phạm Văn Thịnh, Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy Bắc Giang, nói hai tuyến Yên Viên - Kép (Bắc Giang) - Đồng Đăng (Lạng Sơn) và Lưu Xá (Thái Nguyên) - Kép - Cái Lân (Quảng Ninh) có khổ đường 1,435 m, đạt tiêu chuẩn quốc tế. Cả hai tuyến kết nối trực tiếp với đường sắt Trung Quốc, cách đầu mối trung tâm vận tải Trùng Khánh chưa đến 1.200 km. Về phía Việt Nam, tuyến được kết nối với cảng nước sâu Cái Lân, có năng lực đón tàu container lên đến 70.000 tấn.
Ông Thịnh cho rằng hai tuyến có tiềm năng rất lớn về vận tải hàng hóa, đi xuyên qua nhiều tỉnh thành như Hà Nội, Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên, Quảng Ninh. Năm 2022, những địa phương này có tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 120 tỷ USD, chiếm 30% của cả nước. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Trung Quốc là 175 tỷ USD thì giá trị hàng hóa qua cửa khẩu Đồng Đăng, Lạng Sơn 9 tháng đầu năm nay đã đạt 35 tỷ USD.
Đại biểu Phạm Văn Thịnh phát biểu sáng 2/11. Ảnh: Media Quốc hội
Ngành đường sắt đã bắt đầu khai thác tuyến tàu container từ ga Yên Viên hoặc Sóng Thần qua Đồng Đăng đi Trung Quốc và sang châu Âu, cho thấy tiềm năng to lớn của vận tải đường sắt trong thương mại quốc tế.
Về vận tải hành khách, ông Thịnh đánh giá nếu làm tốt thủ tục xuất nhập cảnh, cải thiện hạ tầng để nâng tốc độ tàu chạy, du khách ở sâu nội địa Trung Quốc có thể đến Hạ Long, Hà Nội rất thuận tiện, đi về trong ngày.
Hiện Chính phủ tập trung nghiên cứu, đề xuất các dự án đầu tư lớn cho đường sắt, tuy nhiên ngay lúc này hai tuyến trên "có nhiều tiềm năng lại chưa được tập trung khai thác". Đại biểu Thịnh đề nghị Chính phủ nghiên cứu, bổ sung dự án nâng cao năng lực vận tải của hai tuyến đường sắt trên và cảng nước sâu Cái Lân vào đầu tư công trung hạn 2021-2025.
Cũng quan tâm đến hạ tầng đường sắt, đại biểu Đinh Ngọc Minh (Phó viện trưởng Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) đề xuất tăng bội chi để thực hiện một số dự án đầu tư công có tác động lớn đến nền kinh tế. Đó là hai tuyến đường sắt Lào Cai - cảng Hải Phòng và Đồng Nai - cảng Cái Mép Thị Vải.
"Hai cảng này xuất hàng trăm triệu tấn hàng hóa mỗi năm. Hai tuyến đường sắt đã có kế hoạch đầu tư giai đoạn 2025-2030, song cần đầu tư sớm hơn", ông Minh nói và lý giải hai tuyến đường sắt này có ý nghĩa lớn cho nền kinh tế. Khi được triển khai sẽ là cú hích về hạ tầng giao thông cho quốc gia, nhất là khi đất nước đang tăng trưởng chậm lại.
Bên cạnh đó, dự án sẽ giảm đáng kể chi phí logistic cho doanh nghiệp. "Tính sơ bộ, nếu giảm được 2% chi phí logistic thì doanh nghiệp có thêm 10 tỷ USD lợi nhuận mỗi năm", ông Minh ước tính.
Mạng lưới đường sắt đến 2030Mạng lưới đường sắt Việt Nam đến 2030. Đồ họa: Việt Chung - Đoàn Loan
Mạng lưới đường sắt quốc gia dài 3.143 km với 277 ga, gồm 7 tuyến chính: Hà Nội - TP HCM, Gia Lâm - Hải Phòng, Hà Nội - Đồng Đăng, Yên Viên - Lào Cai, Đông Anh - Quán Triều, Kép - Lưu Xá, Kép - Hạ Long - Cái Lân. Đa số khổ đường 1m, chỉ một số tuyến đạt tiêu chuẩn quốc tế 1,435 m.
Các tuyến khổ 1,435 m khai thác không hiệu quả, như Đông Anh - Thái Nguyên, Yên Viên - Hạ Long. Tuyến Kép - Lưu Xá - Cái Lân dài 57 km, kết nối liên vận quốc tế song đã ngừng hoạt động. Hiện chỉ có tuyến Hà Nội - Đồng Đăng chạy tàu liên vận quốc tế, tàu từ Yên Viên có thể sang Trung Quốc và đi nước thứ ba.